u tom Somboru

   Kažu da je jedan grad voljen onoliko koliko je o njemu pesama ispevano. Ako je po tome suditi, onda je Sombor zaista grad koji se voli, koji ima svoje lice, dušu i aromu, grad u kojem se rado živi i iz kojeg se teška srca odlazi. 

   U severozapadnom delu pitome bačke ravnice, na površini od 1.178 kvadratnih kilometara, nalazi se opština Sombor, s jednim gradskim i 15 seoskih naselja. U njoj živi blizu 100.000 stanovnika. Čuven je po svojoj arhitekturi, urbanosti i originalnosti ali i po veselom duhu i bogatom društvenom i noćnom životu.

    Istorija: 

   Grad Sombor se u pisanim dokumentima prvi put pominje 1391. godine pod imenom Cobor Sent Mihalj, kao posed grofa Cobora. Razvio se na jednom od 14 ostrva, koje je formirala reka Mostonga, svojim široko razlivenim tokom. Kasnije je vodoregulacijom, melioracijom i prokopavanjem kanala fizionomija terena sasvim izmenjena pa Sombor više nije ostrvski grad na močvarnom terenu.

  Sombor je nakon pada pod vlast Turaka poprimio naglašene karakteristike turskog naselja. Postao je sedište nahije Segedinskog sandžaka. Imao je hamam, saraj, dve medrese i preko dve stotine zanatskih radnji: kazandžija, kujundžija i drugih karakterističnih zanata. Po odlasku Turaka, slovensko stanovnistvo napusta grad i nastanjuju se izvan zidina, po salasima, baveci se stocarstvom, dok su Madjari izbegli na sever. Posle poraza kod Beca 1683. godine, slabi turska sila, a u velikim pobedama nad Turcima kod Sente i Slankamena ucestvuje i nekoliko stotina Somboraca, predvodjenih svojim kapetanima. Konacno posle 146 godina, Sombor je 1687. godinee oslobodjen turske vlasti.

    Vremena i vlasti su se menjali a Sombor je živeo svoj život. Tako je došao i momenat kada su 1749. godine Somborci za 150 000 forinti od carice Marije Terezije otkupili status „slobodnog kraljevskog grada“ i od tada počinje novija istorija Sombora, snažan privredni i kulturni razvoj. Sombor je jedan od, u to vreme retkih gradova, koji je u potpunosti planski i urbanistički regulisan. Fransoa de Soar napravio je prvi plan Sombora čiji original se i danas čuva u bečkom Ratnom arhivu. Ovaj plan svedoči da je stari centar Sombora zadržao svoj autentični oblik a većina veklikih i reprezentativnih zgrada je sačuvana. Staro gradsko jezgro omeđeno je sa četiri venca – ulice formirajući pravougaonik koji jasno odvaja stari od novog dela grada.

   Većina građevina građena je u stilu Bidermajer i pseudo-bidermajer a od gradskih palata i crkava izdvajaju se: velelepna somborska Županija, Gradska kuća ili Magistrat, Gradska biblioteka „Karlo Bijelicki“, Graškalovićeva palata, kuća Janoša Mađara, Kronić palata, Manastir Svetog arhiđakona Stefana, Crkva Presvetog Trojstva – stara katolička crkva, Crkva Svetog Jovana Preteče – mala pravoslavna crkva, Crkva Svetog velikomučenika Georgija – velika pravoslavna crkva, Karmelićanska crkva – crkva sa dva tornja, Kapela Svetog Ivana Nepomuka, Plebanija – Župni dvor, Preparandija – Učiteljska škola, Srpska čitaonica i mnoge druge.

   Kanalska mreža, duga 200 kilometara, predstavlja osnovu dobrog ratarenja i navodnjavanja, a Dunav i kanali čine jedinstven sistem saobraćajnica i nepresušno prirodno bogatstvo za lovce i ribolovce. Na levoj obali Dunava, od državne granice prema Mađarskoj, pa do apatinskog revira, pod šumama se nalazi blizu 10 hiljada hektara. Radi očuvanja autohtone vegetacije, pojedine manje šumske povrsine su zaštićene kao prirodni rezervati. Godinama uz njegovo ime stoji epitet najzelenijeg grada u zemlji, čime se njegovi žitelji i te kako ponose. Površina od 25 kvadratnih kilometara pod tekućim i stajaćim vodama obiluje ribom. Ovde su ulovljeni primerci soma teški i do 50 kilograma, odnosno dugi oko 2 metra. Posebnu draž za ribolovce predstavljaju mrtvaje: "Mrtva Baracka", deo starog dunavskog korita kod Bačkog Monostora, "Sarkanjos" nedaleko od Kupusine. Ove vode su okružene šumom, često stoletnim stablima, što predstavlja poseban kvalitet i upotpunjuje doživljaj u bačkoj ravnici. U okolini Sombora nalaze se čuvena lovišta i šumski kompleksi te je stoga lovni turizam u ovom kraju izuzetno razvijen. U somborskim lovištima uzgaja se plemenita divljač kao što je ritski jelen, srne, mufloni, divlje svinje, različite vrste ptica i druga sitna divljač.

Kultura: 

   U Somboru postoji šest ustanova kulture čiji je osnivač grad: Narodno pozorište Sombor, Galerija "Milan Konjović", Istorijski arhiv Sombor, Gradska biblioteka "Karlo Bijelicki", Gradski muzej Sombor i Kulturni centar "Laza Kostić".

Županija

Sombor može da se pohvali da je grad u kojem je preteča visokog školstva u Srbiji. Davne 1778. godine u tadašnjoj Habzburškoj monarhiji osnovana je najstarija srpska škola za stručno osposobljavanje učitelja - Norma, prethodnica slavne somborske Preparandije, današnjeg Pedagoškog fakulteta. U proteklih 235 godina ovde su se školovali brojni učitelji. Među njima i Isidora Sekulić i Jovan Dučić.

  U Somboru su inspiraciju nalazili mnogi umetnici koji su tu živeli i radili. I danas u ovom gradu stvaraju slikari poznati i van granica Srbije. Da za pravog umetnika nije bitno da li stvara u malom ili velikom gradu dokazao je Milan Konjović, koji se iz Pariza vratio u Sombor i tu sačinio svoje likovno čudo. O njemu i danas svedoči galerija koju je osnovao 1966. godine. Pre pola godine postala je ustanova kulture od nacionalnog značaja. U glavnoj gradskoj ulici, na klupi ispred kuće u kojoj je živeo, dočekaće vas niko drugi do sam pesnik Laza Kostić. Iako nije rođen u ovom gradu, za vreme dok je tu živeo, napisao je čuvenu pesmu Santa Marija dela salute, koja svedoči o njegovoj nedostižnoj ljubavi prema Lenki Dunđerski. Takođe, u Somboru je nastala i njegova Knjiga o Zmaju. Ovde je kratko živeo i Jovan Đorđević, pisac srpske himne Bože pravde.

   U Somboru se osnivaju sve brojnije kulturne, obrazovne i bankarske ustanove, a kasnije i sportske društvene organizacije. Sombor postaje važan administrativni, trgovački, zanatski, saobraćajni i kulturno-obrazovni centar. 1869. godine stiže prva železnica.

      Zanimljivosti:

    Prva asocijacija na grad Sombor su zelene gradske ulice, Galerija Milana Konjovića, tamburaška muzika i pesme Zvonka Bogdana i nezaobilazni somborski fijaker. 

    Nekad bilo sad se spominjalo. 1990. Sombor je imao jednog fijakeristu. Nekad je svaki Somborac znao gde ce zateći fijakeristu. "Placevi", ili stajališta, nalazili su se na današnjim parkiralištima za automobile: na ulazu u park ispred Županije, ispred Doma JNA, na placu kod "Slobode" izgrađen je 1910. godine za 27 fijakera. Toliko je tada i bođoša zasađeno "da svaki čovek i konj imaju hlad nad sobom". 

  U zgradi Skupštine opštine, nekadašnjoj Županiji, nalazi se najveće ulje na platnu i to ne samo u Srbiji, nego i na prostorima nekadašnje Jugoslavije. Slika se zove "Bitka kod Sente", široka je 7 metara, a visoka 4 metra. Impozantno platno ima pozlaćeni ram površine od 28 metara kvadratnih, a njegovo unošenje u salu zadalo je mnogo problema neimarima, pa su morali jedan zid da sruše.

  U Gradskom muzeju nalazi se jedna od najvećih zbirki kalupa za liciderske kolače koji su se nekada prodavali na vašarima, a danas su jedan od prepoznatljivih suvenira Srbije. Najpoznatiji su kalupi u obliku srca od kojih su se pravili ovi medeni kolači bogato ukrašavani. Njih su mladići poklanjali devojkama izražavajući svoja osećanja. Što veće srce, više i ljubavi, a ko kolač sačuva cele godine, uživaće u sreći. Kolačarstvo, kao zanat, nemačkog je porekla, a u Srbiju je stiglo preko Austrije. 

  Da je život prolazan Somborce svakodnevno podesća jedan sunčani sat, za koji mnogi misle da je najjeziviji na svetu. Ispod njega stoji natpis: "Jedan od ovih ti je poslednji". Napravljen je po nalogu Jovana Čokora, upravnika Učiteljske škole koji je proteran iz grada jer je učenike surovo kažnjavao.

  U Somboru se tokom cele godine održavaju razne manifestacije. Najveću pažnju domaćih i stranih turista privlače manifestacije posvećene negovanju tradicije, narodnih običaja, folklora i domaće radinosti. Manifestacije se događaju tokom cele godine, a najbrojnije su u letnjim mesecima, povodom značajnih istorijskih datuma ili berbi, žetvi i dr.

Ručak u restoranu ili čardi "Andrić", uz muziku tamburaša.

  Ona čuvena pesma kaže:

" U tem Somboru
svega na volju:
svega ima to istina,
pa i žene piju vina
u tem Somboru…" 

 Od ove, čuvenija i originalnija pesma je „Fijaker stari“ u kojoj Zvonko Bogdan na veoma originalan način opisuje gradsku atmosferu.